Philip Vermeulen rondde in 2017 de interdisciplinaire ArtScience master van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten af en studeerde af aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij is afkomstig uit een meer traditionele kunstscholing, maar was ook toen hij nog schilderde al geboeid door licht en directe experimenten met apparatuur waarin licht de hoofdrol speelt, zoals projectoren, stroboscopen en schermen. Gefascineerd door deze effecten wilde hij ze gebruiken om de kijkervaring intenser te maken.

In zijn speelse experimenten met huis-, tuin- en keukenvoorwerpen als ventilatoren, tennisballen en tl-lampen tot industriële componenten als driefasenmotoren gaat Philip net zo ver tot ze het begeven of stilvallen, om zo hun grenzen te bepalen. Hoe snel kunnen ze draaien? Hoeveel kracht kunnen ze absorberen? Hoe ver kunnen ze worden opgeschaald? Hoe kunnen ze worden gehackt? Op de limiet van hun functionele integriteit beginnen de voorwerpen te veranderen en hun normale kenmerken in het dagelijkse leven te overstijgen. Philip beschouwt dat moment als de expressie van een uniek karakter. Vervolgens kan hij met elk karakter werken als componist of regisseur, door het in een scenario te verwerken waarin het zijn uitgebreide functie kan tonen, en zichzelf soms zelfs vernietigt in een apotheose.

Als toeschouwers ervaren we elk karakter als een bijzondere fenomenologie via onze verschillende zintuigen; we horen trillingen als gezoem, we beschouwen gebroken wit licht als een regenboogspectrum of we zien bewegende delen bij bepaalde snelheden als gevlamde patronen of vaste vormen. Zo bestaan de kunstwerken van Philip alleen als ervaringen waarbij zowel de materiële componenten als de waarnemers een cruciale rol spelen. Daardoor is er altijd een zekere mate van onvoorspelbaarheid. Philip stelt dat de materialen een eigen leven leiden, en zijn creatieve proces kan soms een machtsstrijd met zich meebrengen, wanneer de elementen zijn verwachtingen tarten of logenstraffen.

In die zin vertoont zijn werk een verband met twintigste-eeuwse experimentele kunstenaars als John Cage of Hans Haacke. Hun schematische composities en real-time-systemen omarmden het toeval, zonder dat alles vooraf was bepaald. Ook zij brachten de mysterieuze kwaliteiten en latente mogelijkheden van alledaagse materialen, technologieën en mensen naar voren die samenkwamen in hun werk. Vijftig jaar later breidt Philip deze benadering uit naar nieuwe middelen, zoals computerprogrammering, Arduino, sensoren en 3D-prints. Tegelijkertijd legt hij de eigenaardigheden vast van spoedig verouderde technologieën en de bezielde lichamelijkheid van mechanische installaties. In een periode waarin zintuiglijke effecten steeds vaker worden geproduceerd vanuit de zwarte doos van de computer, en gebruikers geen begrip hebben van het proces of de invloed op het resultaat, kan Philip Vermeulens kunst worden beschouwd als een daad van verzet.

Tekst: Tamar Shafrir